De Smalle en Brede Haven kennen gerestaureerde monumenten, aangepaste nieuwbouw, maar ook foeilelijke flats. Vandaag bekijken we het monument: Smalle Haven 125. De Smalle Haven is er nooit geweest in de middeleeuwse geschiedenis van 's-Hertogenbosch. De erven van de huizen aan de Orthenstraat stonden toen tot aan het water. De kade dateert uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Op 3 mei 1634 bepaalde het stadsbestuur dat er een havenkade aangelegd zou worden van 26 voet, circa 8 meter. Aan de eigenaren die op die wijze grond kwijtraakten, zou niets vergoed worden. Wel kregen zij een hoeveelheid stenen zodat er een mooie gevel aan de nieuwe kade zou kunnen worden gemetseld. Bovendien werd hen een financiële bijdragen in het vooruitzicht gesteld. Jacob Victor liet 'Dit is in Vlijmen' bouwen en op 12 april 1635 bepaalde het stadsbestuur dat hij de helft van de benodigde stenen vergoed kreeg en bovendien een extra bedrag van honderdtachtig gulden, omdat hij 'den ierst grooten gevel' had gebouwd. Hij was inderdaad 'de eerste'; latere bouwers aan de Smalle Haven kregen aanmerkelijk minder subsidie. Een zandstenen gevelsteen in de voorgevel toont het dorpsgezicht van Vlijmen. Waarom dit erop staat afgebeeld, is niet bekend. Kon men misschien met zeer goede oegen vanuit de bovenverdieping dit dorp in de verte zien liggen? Of was Jacob Victor er misschien geboren? In 1917 werd Frans Van Lanschot burgemeester van 's-Hertogenbosch. Hij was zeer geïnteresseerd in de historische schoonheid van zijn stad en zag al snel de kans schoon dit pand door de gemeente aan te laten kopen voor f 2.800. Enkele jaren later, in 1923, werd het gerestaureerd. Dat wil zeggen: de bouwvallige gevel werd helemaal afgebroken en met de eigen stenen gerestaureerd. Dat kostte de gemeente f 1.500. Het Rijk betaalde het dubbele. Blijkbaar werd de huur hierdoor hoger want de bewoner, J.H. Driessen, verhuisde snel na de verbouwing. Een totale restauratie kreeg het pand in 1973. Opdrachtgever was de gemeente en daarna werd het ter beschikking gesteld aan de studentenvereniging Gremio Unio van de Hogere Agrarische School. De restauratiekosten waren ditmaal véél hoger, namelijk f 220.000. Ruim tien jaar maakten de studenten van het pand gebruik. Daarna werd 'Dit is in Vlijmen' opnieuw verbouwd en sedert 1987 bestaat het uit drie appartementen. In die periode is ook het huisnummer veranderd. Was het vroeger nummer 23; sedert de nieuwbouw op het voormalige De Gruytercomplex heeft het huisnummer 125. Natuurlijk staat 'Dit is in Vlijmen' op de lijst van beschermde monumenten, waar het omschreven wordt als 'Huis met trapgevel met natuurstenen banden en waterlijsten. Vensters der eerste verdieping met Tudorboogvormige en die der tweede verdieping met korfbogige ontlastingsbogen'. |
de Groot749. "DIT-IS-IN-VLYMEN". De oude gevelsteen, voorstellende het dorp Vlijmen, is nog ingemetseld. Later "De nieuwe Stad Breda". | 50 |
'Dit is in Vlymen' uit 1635. Huis met trapgevel met natuurstenen banden, blokken en waterlijsten. Vensters der eerste verdieping met Tudorboogvormige, die der tweede verdieping met korfbogige ontlastingsbogen. Zandstenen gevelsteen met gezicht op Vlijmen. Gerestaureerd in 1923. |
1965 |
RedactieDen Bosch MonumentenstadBrabants Dagblad vrijdag 10 december 1965 (foto) |
|
1995 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : Dit is in Vlijmen: 'den ierst grooten gevel'Brabants Dagblad donderdag 7 december 1995 (foto) |
1971 |
Archief Architectenbureau Van der Laan, Hansen en Van HalBestek en voorwaarden voor het restaureren en verbouwen van het pand 'Dit is in Vijmen', gelegen aan de Smalle Haven 23-24 te 's-HertogenboschGemeentewerken 's-Hertogenbosch Hoofdafdeling stadsontwikkeling sectie monumenten Dienst 1971. Bestek nr. 44. Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)
|
1908 | H. ten Bosch (sigarenmaker) - A.J. van Engelen (loodpletter) - Joh. van Rooi (sorteerder) - S. Schopmeijer (suikerbakker) - A. Verhulst (pakhuisknecht) |
1912 | wed. A. Pennings |
1923 | Johannes van Aarle (sigarenmaker) |
1928 | J. van Aerle - J.H. Driessen |
1943 | Antonius F. Tiebosch (bakkersknecht) - T. Tijbosch (bakkersknecht) |
Hans Boselie en Peter-Jan van der Heijden, Bossche monumenten in beeld (1975) 81, 87
Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst (1931) 29